1. Vòng xoáy lòng tham: FOMO – Mua đỉnh, bán đáy
FOMO (Fear Of Missing Out - Sợ Bỏ Lỡ) xảy ra khi bạn thấy một cổ phiếu, một kênh đầu tư nào đó tăng giá phi mã và bạn không thể chịu đựng được cảm giác rằng mình đang đứng ngoài cuộc chơi.
-
Tâm lý: Bạn bỏ qua các nguyên tắc đầu tư thông minh, bỏ qua định giá, và mua vào với hy vọng nó sẽ còn tăng tiếp. FOMO chính là nguyên nhân lớn nhất khiến nhà đầu tư mua ở đỉnh giá.
-
Hệ quả: Khi thị trường điều chỉnh, bạn là người vào sau cùng và chịu tổn thất nặng nhất.
💡 Giải pháp Kiểm soát FOMO:
-
Chờ Đợi Sự Điều Chỉnh: Hãy đặt ra quy tắc: không mua một tài sản vừa tăng giá quá nhanh trong một khoảng thời gian ngắn. Luôn chờ đợi một sự điều chỉnh kỹ thuật để có điểm vào tốt hơn, hoặc chấp nhận bỏ lỡ nếu nó không phù hợp với chiến lược của bạn.
-
Đầu Tư Vào Kế Hoạch, Không Phải Cảm Xúc: Hãy tự hỏi: "Khoản đầu tư này có phù hợp với kế hoạch và mục tiêu dài hạn của mình không?" Nếu câu trả lời là "Không", hãy kiên quyết đứng ngoài.
2. Vòng xoáy nỗi sợ: Aversion lỗ – "Cầm cự" và thiếu quyết đoán
Aversion Lỗ (Loss Aversion - Sợ Thua Lỗ) là tâm lý thiên vị khiến nỗi đau mất tiền mạnh gấp đôi niềm vui kiếm được cùng một số tiền đó. Đây là sai lầm tâm lý khiến nhà đầu tư đưa ra hai quyết định tai hại:
-
Giữ Lại Khoản Lỗ (Cutting Winners Short): Khi cổ phiếu bạn mua bị lỗ, bạn không muốn bán vì hành động bán sẽ biến khoản lỗ "trên giấy" thành khoản lỗ "thực tế". Bạn hy vọng nó sẽ hồi phục, dẫn đến việc cầm cự các tài sản kém hiệu quả.
-
Bán Quá Sớm Khoản Lời (Letting Losers Run): Ngược lại, khi một cổ phiếu có lời, bạn vội vàng chốt lời vì sợ khoản lời đó sẽ biến mất, khiến bạn bỏ lỡ tiềm năng tăng trưởng khổng lồ trong dài hạn.
💡 Giải pháp Vượt qua Aversion Lỗ:
-
Nguyên tắc Cắt Lỗ Tự Động: Hãy thiết lập một nguyên tắc cắt lỗ rõ ràng (ví dụ: cắt lỗ khi khoản đầu tư giảm 7% hoặc 10%) ngay từ đầu và tuân thủ nó một cách kỷ luật.
-
Đánh giá lại Mục Tiêu: Hãy xem khoản đầu tư bị lỗ đó như một khoản tiền mới. Tự hỏi: "Nếu tôi có số tiền này trong tay ngay bây giờ, tôi có mua lại cổ phiếu đó không?" Nếu câu trả lời là "Không", thì hành động đúng đắn là bán và chuyển tiền sang một tài sản tốt hơn.
Kết luận: Tư duy tài chính vững vàng là chìa khóa
Tâm lý nhà đầu tư là một cuộc chiến không ngừng nghỉ giữa Lòng Tham và Nỗi Sợ. Để tránh những sai lầm thường gặp trên thị trường, bạn không cần phải loại bỏ cảm xúc, mà cần học cách quản lý và kiểm soát chúng bằng sự kỷ luật và một kế hoạch đầu tư rõ ràng.
Hãy nhớ, thị trường luôn sẵn lòng lấy tiền của những người thiếu kiên nhẫn và thiếu kỷ luật.
